تمام شواهد موجود نشان می‌دهند شیوع اچ‌پی‌وی (HPV)، یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مقاربتی، در ایران به مرحله بحران رسیده و پزشکان از مدت‌ها قبل، زنگ خطر را به صدا درآورده‌اند. با این حال، وزارت بهداشت جمهوری اسلامی و نهادهای متولی اطلاع‌رسانی و آموزش هم‌راستا با دیدگاه ایدئولوژیک حاکمیت از آگاهی‌رسانی درباره این بیماری امتناع می‌کنند و برای توزیع بدون دردسر واکسن این ویروس نیز اقدام موثری انجام نمی‌دهند. این گزارش، میزان شیوع بیماری اچ‌پی‌وی، اهمیت تزریق واکسن و آگاهی‌رسانی و وضعیت واکسن‌های موجود در ایران را بررسی می‌کند.
ویروس پاپیلومای انسانی به‌عنوان عامل یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مقاربتی، باعث زگیل‌های تناسلی می‌شود و در موارد پیشرفته می‌تواند به سرطان دهانه رحم منجر شود. این ویروس که عمدتا از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود، نه‌تنها در میان بزرگسالان، بلکه در نوجوانان نیز مشاهده شده است.
در ایران، به‌رغم افزایش چشمگیر موارد ابتلا و کاهش سن مبتلایان، آمار مربوط به میزان شیوع این بیماری پنهان می‌شود و تنها با استناد به برخی داده‌های وزارت بهداشت، می‌توان گفت که سالانه یک هزار و ۲۰۰ تا یک هزار و ۴۰۰ مورد جدید سرطان دهانه رحم در ایران ثبت می‌شود. برخی پژوهش‌ها نیز از این نکته پرده برمی‌دارند که شیوع اچ‌پی‌وی در زنان ایرانی به‌طور متوسط ۲۳ درصد است که از این میان، میزان شیوع در برخی استان‌ها از جمله تهران و اصفهان بیشتر است.
آماری که پنهان می‌شود
بر مبنای گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، در ایران شیوع عفونت اچ‌پی‌وی در زنان سالم ۹.۴ درصد و در زنان مبتلا به سرطان دهانه رحم ۷۷.۴ درصد است. اما هیچ‌یک از این داده‌ها هرگز به‌طور رسمی تایید نشده‌اند و درباره ابتلا به اچ‌پی‌وی در ایران هم شیوع‌شناسی جامعی انجام نشده؛ اگر هم شده، داده‌های آن به اطلاع عموم نرسیده است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
با این حال، طبق گزارش روزنامه اعتماد، در میان پزشکان اجماعی وجود دارد مبنی بر اینکه «با توجه به شواهد و معاینات بالینی، میزان ابتلا به این ویروس بسیار افزایش یافته، روزبه‌روز در حال بیشتر شدن است و سن ابتلا هم کاهش یافته است».
گزارش‌های دیگری نیز وجود دارد که آشکار می‌کند از هر ۱۰ آزمایش مرتبط، نتایج نیمی از آن‌ها مثبت بوده است. به‌رغم این داده‌ها، وزارت بهداشت انتشار گسترده اطلاعات درباره شیوع این بیماری را عامل ایجاد «اضطراب عمومی» می‌داند.
علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت، روز نوزدهم آبان، در گفت‌وگو با همشهری آنلاین، شیوع بالای ویروس اچ‌پی‌وی در ایران را انکار کرد و با طرح این ادعا که آگاهی‌رسانی درباره این بیماری نگرانی عمومی ایجاد می‌کند، گفت: «گزارش‌های مبتنی بر آزمایشگاه‌ها تنها به گروه خاصی از افراد محدود می‌شود و نمی‌توان آن را به کل جامعه تعمیم داد.»
او همچنین ادعا کرد که وزارت بهداشت بررسی‌های لازم برای تعیین میزان شیوع واقعی این بیماری را آغاز کرده است.
به‌تازگی، حسین کرمان‌پور، رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت، با انتشار پستی در شبکه اجتماعی اکس، تلویحا از وزارت بهداشت برای تامین واکسن اچ‌پی‌وی سلب مسئولیت کرد و مدعی شد که بهترین راه پیشگیری «رعایت بهداشت فردی و اخلاق» است.
بر خلاف ادعای مقام‌های دولتی، پزشکان هم افزایش میزان ابتلا به اچ‌پی‌وی را تایید می‌کنند و هم مداخله وزارت بهداشت برای واکسیناسیون را ضروری می‌دانند. مینو محرز، متخصص بیماری‌های عفونی، در همین زمینه به روزنامه اعتماد گفت: «از آنجا که مبتلایان به ویروس اچ‌پی‌وی به بستری‌شدن نیاز ندارند، نمی‌توان در مورد میزان ابتلا عدد دقیقی گفت؛ در واقع بیماران جایی ثبت نشده‌اند. همچنین تا امروز هیچ مطالعه دقیقی در مورد آمار ابتلا انجام نشده، اما بر اساس مشاهدات بالینی، می‌توانم بگویم که میزان شیوع سویه‌های این ویروس به‌شدت افزایش پیدا کرده و حتی سن ابتلا بسیار کاهش پیدا یافته است و در بین بیماران، نوجوانان ۱۷ و ۱۸ ساله هم هستند.»
البته تنها متخصصان نیستند که درباره شیوع این ویروس ابراز نگرانی می‌کنند. علیرضا وهاب‌زاده، مشاور سابق وزیر بهداشت، نیز وضعیت ابتلا به اچ‌پی‌وی را در حال حاضر «بحرانی» توصیف کرد و گفت: «دولت با کتمان واقعیت، مانع اطلاع‌رسانی و گسترش واکسیناسیون می‌شود.»
روز هفتم آذرماه نیز علیرضا سالم، دبیر انجمن کارفرمایی داروسازان، به سایت انتخاب گفت که هیچ مسئولی نمی‌تواند این بیماری را انکار و برای آن سن تعیین کند. او ضمن تاکید بر اینکه ویروس اچ‌پی‌وی باید تا ۳۵ سالگی با واکسن ایمن شود، گفت که با توجه به شیوع این بیماری در ایران و شکل ابتلا به آن که حتی با تماس پوستی هم رخ می‌دهد، باید واکسیناسیون انجام شود.
اینکه مسئولان وزارت بهداشت آمار مربوط به شیوع ویروس اچ‌پی‌وی را پنهان و انکار می‌کنند و دسترسی به واکسن را الزامی نمی‌دانند، در دو دلیل نگاه ایدئولوژیک و مذهبی حاکمیت به مسائل بهداشتی و درمانی و کمبود دارو در ایران ریشه دارد.
تجارت سیاه واکسن اچ‌پی‌وی در بازار آزاد
واکسن اچ‌پی‌وی به‌ویژه نوع گارداسیل با قابلیت محافظت چندگانه، از مهم‌ترین ابزارهای مصونیت در برابر این بیماری به شمار می‌رود. با این حال طبق اعلام دبیر انجمن کارفرمایی داروسازان، واکسن اچ‌پی‌وی این روز‌ها به‌سختی و با قیمت بسیار بالا پیدا می‌شود. ناتوانی وزارت بهداشت در تامین واکسن نیز آشفتگی شدید در بازار ایجاد کرده است، حال آنکه توزیع مناسب و عادلانه این واکسن می‌تواند خطر ابتلا به سرطان و مرگ را کاهش دهد.
سالم هرگونه ادعای تبلیغاتی بودن واکسن اچ‌پی‌وی را هم رد کرد و گفت که این بیماری انکارپذیر نیست. اشاره او به مصاحبه اخیر ریحانه فیاض، کارشناس دفتر سلامت روان وزارت بهداشت، با همشهری است که مدعی شد تاکید بر تزریق واکسن اچ‌پی‌وی به معنای ایجاد «مکان امن برای کسانی است که روابط جنسی کنترل‌نشده و خارج از تعهد و چهارچوب خانواده دارند». به گفته این کارشناس دفتر سلامت روان وزارت بهداشت، به همین دلیل است که سرمایه‌گذاری، بودجه‌گذاری، گذاشتن منابع انسانی و مالی روی بیماری اچ‌پی‌وی از اولویت وزارت بهداشت خارج شده است.
این مقام دولتی همچنین مدعی شد که «پشت‌پرده تزریق واکسن اچ‌پی‌وی، سود مالی و رواج بعضی آسیب‌های اجتماعی است».
کارشناس دفتر سلامت روان وزارت بهداشت اضافه کرد که همه زنان به تزریق واکسن اچ‌پی‌وی نیاز ندارند و تنها کسانی که روابط جنسی متعدد دارند، باید این واکسن را تزریق کنند. او در عین حال، تایید کرد که در مواردی، افراد در اثر آلودگی آب استخر، محیط آرایشگاه و تماس‌های پوستی هم به این بیماری مبتلا شده‌اند.
به گفته مینو محرز، «تماس جنسی یکی از راه‌های اصلی انتقال ویروس اچ‌پی‌وی است، اما صحبت درباره آن به‌دلیل نگرانی از ترویج روابط غیراخلاقی به‌راحتی امکان‌پذیر نیست. زمانی که به رسانه‌های رسمی اجازه آگاهی‌بخشی نمی‌دهند و خانواده‌ها نیز اطلاعات کافی ندارند، چگونه می‌توان جامعه را از خطرات این ویروس آگاه کرد؟»
خلاصه ماجرا این است که مسئولان و سیاست‌گذاران بهداشت و درمان جمهوری اسلامی در حال تکرار تجربه تلخ شیوع ایدز در ایران‌اند. بیماری که به دلیل نگاه ایدئولوژیک و مذهبی حاکمیت به روابط جنسی و محدودیت‌های موجود، مشاهده آن در ایران تا مدت‌ها پنهان شد و هنوز هم اطلاع‌رسانی درباره آن یکی از خط قرمز‌های حکومت است.
وزارت بهداشت با انکار آمار ابتلا به ویروس اچ‌پی‌وی و زدن برچسب‌های اخلاقی به مبتلایان از خود سلب مسئولیت می‌کند و در جهت پیشگیری اقدام موثری انجام نمی‌دهد. در سوی دیگر ماجرا، شواهد نشان می‌دهد که اندک واکسن‌های موجود نیز احتمالا با دخالت دولتی‌ها، از بازار آزاد سردر می‌آورند.
دبیر انجمن کارفرمایی داروسازان نیز این موضوع را تایید کرد و گفت: «خرید واکسن کامل از بازار حدود ۳۰ میلیون تومان تمام می‌شود. سوال اینجا است که این واکسن‌ها چگونه در بازار آزاد توزیع می‌شود؟ قطعا شبکه‌ای در مراکز دولتی وجود دارد که این واکسن‌ها را به بازار آزاد می‌فرستند وگرنه داروخانه‌های خصوصی واکسن زیادی ندارند که بخواهند آن را به بازار سیاه بدهند.»
ویروس اچ‌پی‌وی (HPV) یا ویروس پاپیلومای انسانی بیش از ۱۰۰ نوع مختلف دارد که برخی از آن‌ها بی‌ضررند و به خودی خود از بین می‌روند، اما برخی می‌توانند باعث مشکلات جدی‌تر شوند.
زگیل‌های تناسلی، سرطان دهانه رحم، واژن، مقعد، آلت تناسلی و حتی سرطان گلو و دهان از پیامدهای آلودگی به ویروس اچ‌پی‌وی است. این ویروس از طریق تماس مستقیم پوستی و تماس غیرمستقیم با سطوح آلوده قابل انتقال است. متخصصان تزریق واکسن را از موثرترین راه‌های پیشگیری از این بیماری می‌دانند. این واکسن‌ها باید در چند نوبت تزریق شوند. آموزش و آگاهی درباره این ویروس به افراد کمک می‌کند تا از روش‌های پیشگیری از آن مطلع شوند.
